Bebeklerde Duyusal Gelişim Geriliği Nedir?

Bebeklerin duyusal gelişimi, çevreyi algılama, keşfetme ve öğrenme süreçlerinde büyük bir rol oynar. Dokunma, görme, işitme, tat alma, koku ve denge gibi duyuların sağlıklı gelişmesi, motor beceriler ve bilişsel gelişim açısından kritiktir. Ancak bazı bebeklerde bu duyuların işleyişinde gecikmeler yaşanabilir. Bu durum duyusal gelişim geriliği olarak adlandırılır ve erken fark edilmesi önemlidir.

Peki, duyusal gelişim geriliği nedir, nasıl belirtiler gösterir ve nasıl desteklenebilir? İşte detaylar…

1. Bebeklerde Duyusal Gelişim Nedir?

Duyusal gelişim, bebeğin görme, işitme, dokunma, tat alma, koku, denge ve propriosepsiyon (vücut farkındalığı) gibi duyularını kullanarak dünyayı anlamlandırmasını sağlar. Bu duyuların sağlıklı çalışması, motor becerilerden dil gelişimine kadar birçok alanda ilerlemeye katkı sağlar.

Bebeklerin duyusal gelişimi doğumdan itibaren başlar ve ilk 2 yıl içinde büyük oranda tamamlanır. Ancak bazı durumlarda bu gelişim beklenen hızda ilerlemeyebilir.

2. Bebeklerde Duyusal Gelişim Geriliği Nedir?

Duyusal gelişim geriliği, bebeğin çevresel uyaranlara normal tepkiler verememesi veya duyularını aşırı hassasiyetle ya da yetersiz algılaması durumudur. Bu sorun, duyusal işlemleme bozukluğu (SPD) olarak da bilinir.

Bebekler, çevreyi algılamak ve uyum sağlamak için duyularını kullanırlar. Eğer bir bebek duyusal bilgiyi doğru işleyemezse, bu hareket, konuşma, dikkat ve sosyal etkileşimlerini olumsuz etkileyebilir.

3. Bebeklerde Duyusal Gelişim Geriliği Belirtileri Nelerdir?

Duyusal gelişim geriliği belirtileri bebekten bebeğe değişebilir. Bazı bebekler duyusal uyaranlara aşırı tepki verirken, bazıları çevresel uyaranlara ilgisiz kalabilir.

📌 Aşırı Hassasiyet (Hipersensitivite) Belirtileri:

✔️ Seslere aşırı duyarlılık (Kapı gıcırtısı, elektrik süpürgesi gibi seslerden korkma)
✔️ Dokunmaya aşırı tepki (Sarılmaktan hoşlanmama, giysi etiketlerinden rahatsız olma)
✔️ Işığa aşırı hassasiyet (Parlak ışıklardan gözlerini kaçırma)
✔️ Yiyeceklerde seçicilik (Farklı doku ve tatlardan kaçınma)
✔️ Banyo ve tırnak kesiminde aşırı huzursuzluk

📌 Duyusal Algı Eksikliği (Hiposensitivite) Belirtileri:

✔️ Dokunmaya duyarsızlık (Düşmelere veya darbelere tepki vermeme)
✔️ Gürültülü ortamlara karşı kayıtsızlık
✔️ Kendi kendini sallama, döndürme veya el çırpma gibi tekrar eden hareketler
✔️ Sürekli ağızlarına bir şeyler götürme
✔️ Göz teması kurmada zorluk

4. Bebeklerde Duyusal Gelişim Geriliğinin Nedenleri Nelerdir?

Duyusal gelişim geriliği çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir:

🔹 Prematüre doğum: Duyusal organlar tam gelişmeden doğan bebeklerde duyusal hassasiyet veya eksiklik olabilir.
🔹 Genetik faktörler: Bazı çocuklarda duyusal işlemleme bozukluğu kalıtsal olabilir.
🔹 Sinir sistemi gelişimi ile ilgili sorunlar: Beynin duyusal bilgiyi işlemesinde yaşanan problemler gecikmelere neden olabilir.
🔹 Otizm spektrum bozukluğu (ASD): Duyusal hassasiyet veya algı eksikliği, otizmde sık görülen belirtilerdendir.
🔹 Görme veya işitme sorunları: Bebeklerde erken dönemde fark edilmeyen göz veya işitme problemleri, duyusal gelişim geriliğine yol açabilir.

5. Bebeklerde Duyusal Gelişim Nasıl Desteklenebilir?

Duyusal gelişim geriliği olan bebekler için erken müdahale çok önemlidir. Bebeğin duyularını güçlendirmek için çeşitli oyunlar, aktiviteler ve terapiler uygulanabilir.

✔ Dokunma Duyusunu Güçlendirme

🔹 Farklı dokulara sahip oyuncaklar ve battaniyeler kullanın.
🔹 Masaj yaparak dokunsal duyusunu uyarın.
🔹 Parmak boyası veya kum oyunları gibi dokunma hissini artıran aktiviteler yapın.

✔ Görme Yetisini Destekleme

🔹 Parlak renkli ve kontrastlı oyuncaklar kullanın.
🔹 Bebeğinizi farklı ışık seviyelerine alıştırın.
🔹 Ayna karşısında vakit geçirmesini sağlayın.

✔ İşitme Duyusunu Güçlendirme

🔹 Farklı tonlardaki sesleri dinletin.
🔹 Müzik dinletmek ve şarkılar söylemek, işitsel algıyı güçlendirir.
🔹 Bebeğinizle sık sık konuşarak seslere karşı duyarlılığını artırın.

✔ Denge ve Hareket Becerilerini Geliştirme

🔹 Salıncakta sallamak veya hafif zıplama hareketleri yapmak vestibüler sistemi destekler.
🔹 Emekleme ve yürümeye teşvik eden aktiviteler düzenleyin.
🔹 Pilates topu veya yumuşak minderlerle hareket etmesine yardımcı olun.

6. Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Eğer bebeğinizde aşağıdaki belirtilerden birkaçı varsa, bir çocuk doktoruna veya gelişim uzmanına danışmanız önemlidir:

🚨 3. ayda göz teması kurmuyorsa
🚨 6. ayda seslere tepki vermiyorsa
🚨 9. ayda farklı dokulara aşırı tepki gösteriyorsa veya hiç tepki vermiyorsa
🚨 12. ayda farklı tatları reddediyorsa ve katı gıdalara uyum sağlayamıyorsa
🚨 18. ayda hareket koordinasyonu zayıfsa (yürümekte zorlanma, dengesizlik vb.)

Erken teşhis ve müdahale, duyusal gelişim geriliği olan bebeklerin ilerleyen yıllarda daha sağlıklı gelişmesine yardımcı olabilir.